Uit onderzoek blijkt dat metacognitieve vaardigheden een rol spelen in het begrijpen van leerproblemen en leerstoornissen bij kinderen.

Kinderen met leerstoornissen kunnen metacognitieve problemen hebben op vlak van geheugen, lezen, rekenen en spellen (Desoete & Roeyers, 1998). Zo hebben, bijvoorbeeld, kinderen met dyslexie en dyscalculie naast lees- en rekenproblemen ook een beperkter besef van de mogelijkheden hoe ze effectief en efficiënt kunnen leren en problemen oplossen (Vandormael & Coolen, 2006). Metacognitieve vaardigheden spelen een belangrijke rol in het verbeteren van diverse cognitieve prestaties (lezen, [spelling], rekenen) en processen (geheugen en leren) (Vandormael & Coolen, 2006).

Het is belangrijk om binnen de diagnostiek van dyslexie, dysorthografie en dyscalculie na te gaan of kinderen weten hoe ze leren, welke strategieën ze gebruiken en of ze aan zelfsturing doen. Voor het meten van metacognitie kan men gebruik maken van o.a. vragenlijsten en diepte-interviews (Desoete, & Roeyers, 1998). In bijlage 12 en 13 kan u twee betrouwbare vragenlijsten terugvinden om de metacognitie te meten bij kinderen en jongeren: The Junior Metacognitive Awareness Inventory versie A (derde leerjaar – vijfde leerjaar), The Junior Metacognitive Awareness Inventory versie B (zesde leerjaar – derde middelbaar).

Daarnaast is het belangrijk om steeds een aantal therapierelevante metacognitieve topics te bevragen in het intakegesprek (Cfr. Bijlage 14) (Desoete, & Roeyers, 1998). Tijdens de therapie kan men observeren hoe het kind te werk gaat (Desoete, & Roeyers, 1998): “Maakt hij een plan? Stuurt hij zijn oplossingsproces bij? Hoe reageert hij op falen, bevestiging, succes?”. Door bevraging (vragenlijst, intakegesprek) en observatie van de metacognitieve kennis, vaardigheden en overtuigingen kan men een goed metacognitief beeld van het kind vormen en zijn/haar uitgangspunten voor in de therapie.

De behandeling van deze leerstoornissen, houdt vanuit metacognitief standpunt in dat men naast het aanleren van leerstofinhouden en technieken ook oog heeft voor het leren leren. Het is essentieel om aandacht te besteden aan (meta)cognitieve kennis, vaardigheden en overtuigingen in de behandeling van de meeste kinderen met een leerstoornis. [Desoete & Roeyers, 1998]

We zullen metacognitie bespreken bij dyscalculie en dyslexie.