Metacognitieve trainingsprogramma’s
Opdat een metacognitieve training effect kan hebben, moet er aan volgende voorwaarden voldaan zijn.
Eerst en vooral dient er bij instructie zowel aandacht worden besteed aan cognitive strategieën als aan metacognitieve strategieën en motivatie. Dit bevordert de zelfregulatie van leerlingen.
Ten tweede moet er aandacht besteed worden aan planning. Leerlingen moeten leren om doelen op te stellen voor hun leren en na te denken over hun werkwijze.
Ten derde moeten leerlingen leren hoe en waarom ze bepaalde strategieën moeten gebruiken. Hierdoor blijven ze gemotiveerd en zullen ze in staat zijn om zelf de juiste beslissingen ten aanzien van strategieën te maken.
Ten vierde moet er aandacht zijn voor feedback en het controleren van de eigen aanpak. Reflecteren op het eigen werk is immers een belangrijk onderdeel van het kunnen aansturen van het eigen leerproces.
Als laatste is het belangrijk dat leerkrachten of andere deskundigen gemotiveerd zijn en de instructies van het metacognitieve programma goed opvolgen. [Jacobse, 2009]
Er bestaan zowel metacognitieve trainingen ,geleid door een leerkracht of andere begeleider, als metacognitieve computerprogramma’s. Er bestaan twee soorten metacognitieve trainingen: specifiek of globaal. De specifieke metacognitieve training richt zich op één of een klein aantal metacognitieve vaardigheden. In de globale metacognitieve trainingen wordt een breder scala aan metacognitieve vaardigheden bevorderd. Het trainen van een totaalaanpak van begin tot eind van een taak wordt op dit moment gezien als één van de kenmerken van een succesvolle training (Azevedo, 2007). In tabel 13 kan je een overzicht vinden van enkele effectieve, specifieke en globale metacognitieve trainingen.
Tabel 13. Overzicht effectieve metacognitieve trainingen, gebaseerd op (Jacobse, 2009)
Metacognitieve training (MCT) |
Inhoud |
Effect |
Specifieke MCT | ||
Desoete, Roeyers & de Clercq, 2003
Rekenen 1e, 2e leerjaar |
– voorspellen
– evalueren |
positief effect: metacognitieve vaardigheden, kennis en nabije transfer van probleemoplossingsvaardigheden bij rekenen
|
Fuchs et al., 2003
Rekenen |
– doelen stellen
– inzicht in eigen kunnen |
Instructie over doelen stellen en zelfevaluatie versterkt de effecten van de transfer-instructie op prestaties aanzienlijk.
|
Ashman & Conway,1993
Rekenen en lezen
|
plannen |
Betere prestaties van leerlingen op rekenen en lezen |
Globale MCT | ||
Hohn & Frey, 2002
Basisschoolleerlingen |
heuristische strategie: probleemdefiniëring, probleeminterpretatie, planning, uitvoer en monitoren
|
positief effect op korte en lange termijn op vlak van probleemoplossen
|
Verschaffel et al., 1999
3e leerjaar |
heuristische strategieën (in een algemene metacognitieve structuur) bij instructie van toepassingsopgaven
|
positief effect op de prestaties van de leerlingen |
IMPROVE methode (Mevarech & Kramarski, 1997)
Basisschoolleerlingen
|
leerlingen stellen zichzelf metacognitieve vragen |
positieve effecten op vlak van rekenprestaties en inzicht in probleemoplossen
|
Naast metacognitieve trainingen bestaan er ook metacognitieve computerprogramma’s. Deze computerprogramma’s kunnen op verschillende manieren worden vormgegeven. Metacognitieve vaardigheden kunnen bijvoorbeeld ondersteund worden door virtuele agents, metacognitieve hints of vragen, hypermedia systemen, … [Jacobse, 2009]
Volgende metacognitieve programma’s worden besproken: De Takentrap, Rekentaak Interventie, Kurzweil 3000, Benchmark schoolprogramma, Zelf Konfrontatie Methode voor jongeren.
Als metacognitie ontbreekt
Lees meer
Leren over leren
Lees meer
Metacognitie als sleutel tot zelfsturing en leidinggeven
Lees meer