Metacognitie
Onder ‘Metacognitie’ wordt eerst uitgelegd wat metacognitie algemeen inhoudt. Eerst wordt de term metacognitie opgesplitst in twee domeinen: ‘leren leren’ en het bredere sociaal-emotionele veld. Hieronder zal dieper ingegaan worden op het belang van metacognitie voor het leren.
Volgende onderwerpen komen aan bod: ontwikkeling metacognitie, metacognitie en leren, efficiënt leren, effectieve metacognitieve strategieën, metacognitie bij kinderen met leerproblemen of leerstoornissen. Voor metacognitie in brede zin verwijzen we naar de Denkfabriek.
In de pagina links zijn praktische uitwerkingen van metacognitie terug te vinden voor in de therapeutische praktijk.
Wat is metacognitie?
Beeld: Taking-Me-Away-by-Mayank-Thammalla
Ontwikkelen van metacognitie
Veenman et al. (2006) beschrijft de ontwikkeling van metacognitie als volgt. Kinderen ontwikkelen inzicht in gedachten (“theory of mind”) op de leeftijd van drie tot vijf jaar (Jacobse, 2007). De vorming van een theory of mind gaat vooraf aan de metacognitie (Weterings, 2012).
Metacognitie en leren
Om inzicht te verwerven tijdens het leren zijn er zowel cognitieve als metacognitieve elementen nodig. Leerlingen bouwen kennis op met behulp van cognitieve strategieën en ze begeleiden, sturen en evalueren hun leren door metacognitieve strategieën te gebruiken.
Efficiënt leren
In de literatuur zijn er drie belangrijke feiten terug te vinden over leren (Mc Guire, 2012). Eerst en vooral is actief leren meer duurzaam dan passief leren. Ten tweede is metacognitie belangrijk voor het leren. Ten derde is het niveau waarop het leren plaatsvindt belangrijk (de taxonomie van Bloom).
Metacognitieve vaardigheden trainen
Veel studenten denken niet na over hoe ze denken. Hierdoor hebben ze geen controle over hun informatieverwerking. Ze slagen er niet om te komen tot zelfplanning, zelfcontrole, zelfregulering, zelfbevraging, zelfreflectie en zelfherziening. Deze metacognitieve strategieën zijn noodzakelijk bij het kritisch denken en leren. [Asia e-University, 2009]
Algemene tips
Sommige educatieve programma’s moedigen studenten aan om “metacognitieve gesprekken” met zichzelf te houden, zodat ze kunnen “praten” met zichzelf over hun leren, de uitdagingen die ze tegenkomen, en de manieren waarop ze zichzelf kunnen corrigeren en blijven leren. [Scanlon & Boston College, 2012]
Metacognitie bij kinderen met leerproblemen en leerstoornissen
Uit onderzoek blijkt dat metacognitieve vaardigheden een rol spelen in het begrijpen van leerproblemen en leerstoornissen bij kinderen.
Metacognitieve trainingsprogramma's
Opdat een metacognitieve training effect kan hebben, moet er aan volgende voorwaarden voldaan zijn.
Als metacognitie ontbreekt
Lees meer
Leren over leren
Lees meer
Metacognitie als sleutel tot zelfsturing en leidinggeven
Lees meer